Czynności notariusza poza kancelarią notarialną
Zasadniczo każdy notariusz powinien swoich czynności zawodowych dokonywać w swojej kancelarii. Polskie prawo jednak przewiduje szczególne sytuacje, w których można zastosować od tej zasady odstępstwo. Jest to możliwe wtedy, kiedy za przeniesieniem czynności notarialnych poza kancelarię przemawia charakter czynności bądź szczególne okoliczności.
Warunki pracy notariusza reguluje ustawa Prawo o notariacie. Zgodnie z art. 3 tej Ustawy notariusz zobowiązany jest do dokonywania czynności w kancelarii notarialnej. Jednak paragraf 2 tego przepisu wskazuje, że ustawodawca dopuszcza, by cała procedura odbywała się w innym miejscu, jeśli przemawia za tym charakter czynności bądź szczególne okoliczności. Ustawa jednak w żaden sposób nie definiuje, co pod pojęciem szczególnych okoliczności jest rozumiane.
W jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego wskazano, że ocena owych „szczególnych” okoliczności nie może być dowolna i nie oznacza całkowicie swobodnego decydowania przez notariusza o tym, które czynności poza kancelarią mogą być wykonywane, które zaś nie. Notariusz nie może zatem kierować się swoją chęcią, wygodą czy indywidualnym uzgodnieniem z klientem. Obecne przepisy nie dają, jak widać, notariuszowi takiej swobody. Dokonywanie czynności notarialnych poza kancelarią powinno być wyjątkiem, nie natomiast regułą. Do szczególnych okoliczności zaliczyć można na przykład bardzo zły stan zdrowia klienta, uniemożliwiający mu dotarcie do kancelarii – to na przykład konieczność dojazdu do szpitala w celu sporządzenia testamentu. Notariusz może także udać się na walne zgromadzenie akcjonariatu.
Kwestia możliwości dojazdu do klienta jest coraz częściej podnoszona przez środowisko prawnicze. Sami notariusze, chcąc być konkurencyjnymi na rynku, coraz częściej dokonują czynności notarialnych poza kancelaria. W nieuzasadnionych przypadkach narażają się tym samym na karę, stąd też sugestie części środowiska, by wprowadzono większą swobodę w decydowaniu o pracy poza kancelarią. Notariusze podnoszą, iż warto pozostawić im możliwość decydowania, kiedy czynności wyjazdowe są możliwe. Coraz częściej bowiem, ich zdaniem, wyjazdy nieuzasadnione stają się powszechne: w momencie, gdy jeden notariusz odmówi, drugi zaryzykuje i zlecenie tego typu przyjmie.
Jak dotąd, koncepcja zmiany przepisów w zakresie możliwości dojazdu do klienta nie została zmieniona. Samorząd notariuszy nie dostrzega potrzeby tego typu modyfikacji. Co więcej, często podnoszoną jest opinia, że tylko kancelaria gwarantuje bezpieczeństwo oraz pewność realizowanych procedur. Nawet bowiem, jeśli okoliczności zgodnie z polskim prawem usprawiedliwiają wykonanie czynności poza kancelarią, ich realizacja powinna odbywać się w miejscu odpowiadającym powadze i godności zawodu. Samorząd notariuszy podkreśla również, że przestrzeganie przepisów jest kwestią etyki zawodowej i dokonywanie czynności poza kancelarią bez uzasadnienia jest poważnym naruszeniem zawodowym, zagrożonym karą dyscyplinarną taką jak upomnienie, nagana czy też kara finansowa.
