Jak zrzec się spadku?

Dziedziczenie jest kwestią stosunkowo karkołomną. Nierzadko, powstrzymując się przed odrzuceniem spadku osoba dziedzicząca otrzymuje głównie lub wyłącznie długi spadkowe. Odrzucenie spadku jest wówczas jedyną możliwością oszczędzenia sobie poważnych kłopotów.
W polskim prawie funkcjonują dwa pojęcia: zrzeczenie się dziedziczenia oraz odrzucenie spadku. Różnią się one warunkami niezbędnymi do podjęcia takiej procedury oraz sposobem ich realizacji.
Zrzeczenie się dziedziczenia
Zrzeczenie się dziedziczenia to sytuacja, która może nastąpić wyłącznie za życia spadkodawcy. Niezbędne jest wówczas zawarcie w obecności notariusza umowy pomiędzy spadkodawcą a potencjalnym spadkobiercą. Dzięki takiej umowie osoba przy późniejszym podziale spadku jest traktowana jako nieistniejąca, zaś jej udział w równych częściach jest rozdysponowany pomiędzy pozostałe osoby.
Zrzeczenie się jest możliwe tylko za życia spadkodawcy, gdyż jest on jedną ze stron umowy. Po jego śmierci nie jest już to możliwe i polskie prawo przewiduje wyłącznie możliwość odrzucenia spadku.
Odrzucenie spadku
Odrzucenie spadku (lub jego przyjęcie) to proces, z jakim mamy do czynienia już po śmierci spadkodawcy. Na rezygnację z uczestnictwa w dziedziczeniu spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o podstawie powołania. Nie musi to być zatem dzień śmierci spadkodawcy, a raczej dzień, gdy potencjalny spadkodawca o możliwości dziedziczenia się dowiedział.
Aby odrzucić spadek, należy złożyć odpowiednie oświadczenie przez notariuszem lub w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania osoby, która ten spadek odrzuca. Oświadczenie, co do zasady, jest nieodwołalne, chyba, że składająca je osoba będzie w stanie udowodnić, że zostało ono złożone pod wpływem błędu lub groźby. Dla swojej ważności wymaga ono również formy aktu prawnego. Niezłożenie takiego oświadczenia oznacza, że spadek zostaje przyjęty z całym dobrodziejstwem.
Jeśli potencjalny spadkobierca odrzuci spadek, udział spadkowy mu przypadający podlega dziedziczeniu ustawowemu. Nie jest możliwe wskazanie osoby, która miałaby otrzymać przekazany udział.
Kiedy odrzucić?
Spadek może odrzucić każdy spadkobierca, za wyjątkiem Skarbu Państwa oraz gminy, które zawsze dziedziczą w ostatniej kolejności. Dla każdej z tych osób określony prawem sześciomiesięczny termin upływa indywidualnie.
Odrzucenie spadku, zdaniem prawników, jest najlepszym rozwiązaniem w sytuacji, gdy długi przerastają aktywa spadkowe. W sytuacji, gdy spadkobierca rozważa jednak przyjęcie majątku, są możliwe dwie opcje. Pierwsza z nich: przyjęcie spadku wprost – to przyjęcie bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Ta możliwość nie powinna raczej rodzić dodatkowych pytań. Drugą możliwością jest tzw. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. W tym przypadku spadkobierca może oprzeć się na wartości spadku w inwentarzu i za długi odpowiadać tylko do ustalonej wcześniej wysokości.